Kamienie Szlachetne

Kamienie szlachetne są jednymi z najbardziej pożądanych minerałów dostępnych na ziemi. Poszukiwane są na całym globie – na dnie oceanów, w dżungli, na pustyni i w innych miejscach. Warto wiedzieć jednak w jaki sposób ocenia się je pod kątem wartości oraz ewentualnej opłacalności w zakresie inwestycji. Zakup biżuterii też przysparza niemałych problemów, warto więc wiedzieć, co się kupuje.

Jednym z elementów bardzo istotnych przy wycenianiu kamienia szlachetnego jest jego barwa. To właśnie „czystość” barwy jest jednym z wyznaczników jakości kamienia, a cały przemysł jubilerski opiera się w znacznej mierze właśnie na barwie. Barwy kamieni szlachetnych mogą zawierać w sobie ślady innych barw i to właśnie one uznawane są za najcenniejsze. Istotne jest również nasycenie danym kolorem. Bardzo często więc obserwuje się obecnie obróbkę termiczną opartą o wzbogacenie barwy lub też dodanie do kamienia szlachetnego innej barwy. Często stosuje się również rozjaśnianie oraz napromieniowanie kamieni szlachetnych.

Barwa kamienia szlachetnego jest najistotniejszym elementem w stosunku do jakiego jubilerzy wyceniają wartość kamienia. Nic w tym dziwnego, bowiem w przemyśle jubilerskim barwa odgrywa ważną, wręcz zasadniczą rolę. W barwę wchodzą składowe, takie jak odcień, ton oraz poziom nasycenia.

Odcień

Czysta barwa kamienia szlachetnego z niewielkim odcieniem innej barwy powoduje, że kamień jest bardzo cenny. Szafiry, rubiny czy tanzanity występujące w czystych barwach z niewielkim odcieniem innego koloru są bardzo cenne. Większość kamieni szlachetnych opisuje się poprzez podanie pierwszej informacji o bardziej delikatnym odcieniu i połączenie jej z odcieniem już regularnym. Na przykład „delikatnie fioletowo-niebieski” szafir.

Ton

Ton to nic innego jak głębia barwy. Poprzez opisywanie jej od bezbarwności do samej czerni. Ton barwy określany może być jako:

- jasny,
- średnio jasny,
- średni,
- średnio-ciemny,
- ciemny

Najbardziej poszukiwane kamienie szlachetne występują w tonach średnio-jasnym oraz średnio- ciemnym. Każdy kamień powinien w karcie informacyjnej posiadać informację odnośnie tonu danej barwy.

Nasycenie barwy

Poziom nasycenia barwy to nic innego jak określenie intensywności danej barwy. Jednocześnie nasycenie barwy to również poziom czystości. Kamienie szlachetne są tym cenniejsze, im większe nasycenie danej barwy. Istnieją jednak również kolory niepożądane jeśli chodzi o ich obecność w kamieniu – są to kolory szare oraz kolory brązowe. Jaskrawe i silnie nasycone kamienie są znacznie cenniejsze od tych bardziej stonowanych. Poziom nasycenia nie jest elementem podawanym w certyfikacie danego kamienia.

Czystość

Kamienie szlachetne, podobnie jak perły, zawierają inkluzje. Znalezienie kamienia bez inkluzji jest prawie niemożliwe, a najbardziej wartościowe kamienie szlachetne mogą mieć nawet kilka różnych inkluzji. Nic dziwnego więc, że te całkowicie czyste kamienie są bardzo rzadkie, a ich ceny są nawet kilkukrotnie wyższe niż tych z inkluzjami. Często kamienie szlachetne dodatkowo wzbogaca się olejkami lub żywicą w celu pozornego wyeliminowania czy zatuszowania inkluzji.

Znaki szczególne kamieni

Kamienie szlachetne to tak naprawdę nie osobne minerały, lecz skomplikowane połączenia minerałów, które tworzą jedyną w swoim rodzaju całość, czyli kamień szlachetny. Znaki szczególne również wpływają na cenę kamieni, często też inkluzje zamiast zaniżać wartość kamienia, dodatkowo ją podwyższają.

Kamienie szlachetne posiadają pewne swoje właściwości. Specjalne inkluzje w topazach czy cytrynach mogą powodować wzrost wartości takich kamieni, tymczasem w przypadku rubinów czy szmaragdów już nie. Znakami szczególnymi są również pewne inkluzje barw, czy też dodatkowe kolory, które powodują nietypową dla danego kamienia grę świateł. Taki znak szczególny może również podnieść cenę danego kamienia. Kamienie szlachetne bez jakichkolwiek inkluzji są niezwykle rzadkie i jednocześnie niezwykle cenne.

Szlif

Podobnie jak w przypadku diamentów, tak i w przypadku kamieni szlachetnych, szlif jest istotnym elementem danego kamienia. Niemniej jednak diament musi posiadać idealny szlif, w przypadku kamieni szlachetnych takowy praktycznie nie istnieje. Tym bardziej, że kamienie szlachetne szlifuje się w sposób specyficzny, bez zachowania idealnej geometrii, lecz tak, aby uwypuklić pewne wartości danego kamienia. Szlif kamieni szlachetnych opiera się głównie o uwypuklenie zalet kamienia, zminimalizowanie inkluzji oraz wyeksponowanie równomiernej i jednocześnie widocznej barwy. Kamienie szlachetne szlifuje się również bezpośrednio pod konkretny typ biżuterii.

Szlif kamieni szlachetnych dobiera się także pod kątem koloru. Oznacza to, że powinien on w jak najwyższym stopniu uwypuklać barwę i piękno tej barwy. Dobry szlif zmniejsza więc inkluzje, uwypukla barwę, przygotowany jest pod konkretny typ biżuterii oraz stara się zachować proporcję i symetrię kamienia.

W przypadku bardzo rzadkich kamieni szlachetnych szlif wykonywany jest tak, aby zachować dużą masę kamienia, bez wpływu na uwypuklenie barwy, czy też oczyszczenie z inkluzji.

Kupując kamień szlachetny warto zwrócić uwagę na szlif. Uwypuklenie barwy oraz pokazanie zalet kamienia jest ważne. Wysokie nasycenie barwy spowoduje płytszy szlif, co w efekcie spowoduje przenikanie dużej ilości światła i bardzo atrakcyjną dla oka grę świateł.

Symetria szlifu choć drugorzędna jest również bardzo ważna. Przede wszystkim istotne jest to, aby fasety były symetryczne. Brak zachowania symetrii powoduje, że cena kamienia spada, a jakość jego jest wątpliwa. Symetria powoduje także równomierne odbijanie się światła, co jest istotne dla wartości kamienia. Symetria, gładkość szlifu, odbijanie się światła, te wszystkie elementy mają wpływ na cenę kamienia oraz jego wartość jubilerską.

Wielkość / Masa

W przypadku diamentów jednym z elementów istotnych co do wyceny i jakości kamienia jest jego rozmiar. Masa wyrażona w karatach w przypadku kamieni szlachetnych nie jest jednak najważniejsza. Bardzo ważne jest natomiast to, jaka część kamienia jest widoczna po osadzeniu go w biżuterii. Dlatego najlepsze firmy podają średnicę kamienia widzianą z góry, czyli tą, która będzie widziana bezpośrednio po jego osadzeniu w biżuterii.

Masę kamieni szlachetnych wyraża się w karatach, jednak kamienie szlachetne są tak zróżnicowane, że ich gęstość może znacząco różnić się od siebie. Tym samym w zależności od danego kamienia jego masa w stosunku do rozmiarów będzie zróżnicowana.



„Poprawianie”

O ile diamenty nie są w żaden sposób wzbogacane, o tyle kamienie szlachetne podlegają polityce wzbogacenia, czyli po prostu procesowi poprawiania wyglądu danego kamienia. Proces ten jest bardzo istotny z punktu widzenia jakości kamieni. Jednocześnie każdy proces wzbogacenia kamienia nieco obniża jego wartość. Kamienie, które posiadają wysoką klasę czystości, niewiele inkluzji oraz nie zostały wzbogacone, są bardzo drogie.

Proces wzbogacenia kamienia szlachetnego jest procesem trwałym, nie niszczy on kamienia oraz nie powoduje dodatkowych inkluzji. W celu zmniejszenia widoczności w inkluzjach stosuje się bezbarwne olejki, wosk lub żywicę, które poddaje się infuzji w kamień, co poprawia przejrzystość kamienia.

Oferta kamieni szlachetnych wzbogaconych jest normalną ofertą handlową, gdyż większość kamieni poddaje się wzbogaceniu, które w żaden sposób nie wpływają na trwałość kamienia lub konieczność dodatkowej pielęgnacji. Każdy wzbogacony kamień powinien być jednak poddany bardzo szczegółowym badaniom gemmologicznym oraz odpowiednio opisany

Istnieje kilka procesów wzbogacających kolorowe kamienie szlachetne. Jednocześnie wzbogacanie jest zgodne z polityką handlu kamieniami, a Amerykańskie Stowarzyszenie Handlu Kamieniami Szlachetnymi podaje wszystkie dozwolone procesy wzbogacania kamieni.

Najpopularniejsze procesy poprawiania

Do najpopularniejszych procesów wzbogacania kamieni szlachetnych należą:

Obróbka cieplna – zastosowana jest w celu wzbogacenia koloru kamienia lub też wzbogacenia jego czystości. Stosowana jest w trakcie procesu polerowania kamienia i jest obróbką w pełni akceptowalną w przemyśle jubilerskim.

Infuzja – jest obróbką polegającą na wypełnieniu kamienia specjalnymi preparatami. Są to olejki, woski lub żywice. Mogą być one bezbarwne lub kolorowe, poprawiają one wygląd kamienia, szczególnie wpływają na czystość i tuszowanie inkluzji w kamieniu.

Powlekanie – w tym wypadku zamiast infuzji olejku, żywicy lub wosku, kamień powlekany jest tymi preparatami, co również zwiększa jego czystość i zmniejsza zauważalność inkluzji.

Rozjaśnianie – pozwala na wyrównanie lub rozjaśnienie koloru. Stosowane są tutaj substancje chemiczne.

Barwienie - jest elementem, w którym dodaje się specjalne substancje barwiące w celu wzbogacenia barwy.

Napromieniowanie – napromieniowuje się kamienie w celu zmiany koloru. Kolor standardowy po napromieniowaniu zostaje wzbogacony lekkim, innym kolorem.


Pielęgnacja kamieni szlachetnych i biżuterii

Kamienie szlachetne, podobnie jak diamenty, charakteryzuje wyjątkowa trwałość, twardość oraz odporność na zarysowania. Mimo to ich pielęgnacja jest wskazana, szczególnie, że kamienie mogą być na przykład wrażliwe na działanie płynów lub środków czystości, co w przypadku prac domowych z biżuterią może narazić kamień na przykład na utratę barwy. Każdy kamień powinno się pielęgnować w sposób indywidualny, poniżej zamieszczona jest lista bardzo istotnych zabiegów pielęgnacyjnych dla kamieni szlachetnych.

Czyszczenie kamieni szlachetnych – powinno odbywać się za pośrednictwem specjalnych środków do czyszczenia. Kamień czyścić można zgodnie z wytycznymi, a zastosowanie innych środków niż te zawarte w wytycznych może doprowadzić do uszkodzenia kamienia. Do czyszczenia używa się czystej i suchej szmatki o wysokim stopniu miękkości.

Przechowywanie kamieni szlachetnych – jest bardzo istotnym elementem związanym z ich pielęgnacją. Kamienie najlepiej przechowywać w suchym miejscu. w odpowiednim opakowaniu. Najlepiej, aby kamienie nie stykały się ze sobą podczas przechowywania.

Noszenie kamieni szlachetnych w biżuterii wymaga ostrożności. Ich twardość jest bardzo wysoka, jednak zawsze istnieje ryzyko skruszenia kamienia, zarysowania go lub spowodowania innych uszkodzeń. Kamienie szlachetne są odporne na środki chemiczne, ale nie na ostre narzędzia czy też ostre krawędzie. Biżuteria noszona w sposób odpowiedni jest trwała i służy wiele lat.

Wyjątkowe i indywidualne cechy kamieni szlachetnych mają wpływ na sposób pielęgnacji oraz sposób noszenia danej biżuterii. Aby zadbać o biżuterię należy zadbać zarówno o kamień jak i złoto czy też srebro, w którym kamień jest osadzony. Codzienna pielęgnacja, sposób noszenia oraz indywidualne rozwiązania wpływają na trwałość biżuterii z kamieniami szlachetnymi.

Kupno kamienia szlachetnego to bardzo trudna i niejednokrotnie kosztowna decyzja. Dlatego przy jego wyborze powinna decydować jego trwałość, odporność oraz twardość. Niektóre z kamieni szlachetnych oraz sama biżuteria z osadzonym kamieniem szlachetnym wymaga sporo pracy i codziennej pielęgnacji.

Poniżej prezentujemy wybrane sposoby pielęgnacji kamieni szlachetnych oraz dopuszczalne metody jakimi mogą być poprawiane

Agat – wzbogacać go można poprzez barwienie lub obróbkę termiczną. Nie wymaga specjalnych zasad pielęgnacji
Agat biały – żadna obróbka nie jest dozwolona. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Ametyst – dozwolona obróbka termiczna. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Akwamaryn – dozwolona obróbka termiczna i barwienie. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Bursztyn – obróbka termiczna lub barwienie są dozwolone. Kamień bardzo wrażliwy na wysokie i niskie temperatury oraz substancje chemiczne i lakier do włosów. Nie wolno czyścić go ultradźwiękiem
Czarny onyks – dozwolone jest wyłącznie barwienie. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Czarny spinel – żadne wzbogacanie nie jest dozwolone. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Niebieski topaz – dozwolona jest obróbka termiczna, napromieniowanie oraz powlekanie. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Karneol – dozwolona jest wyłącznie obróbka termiczna. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Chalcedon – wyłącznie barwienie. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Diopsyd chromowy – żadne wzbogacanie nie jest dozwolone. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Cytryn – dozwolona jest obróbka termiczna. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Koral – dozwolone jest powlekanie wyłącznie bezbarwnymi substancjami oraz barwienie. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Diament – żadne wzbogacanie nie jest dozwolone. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Szmaragd – dozwolona jest wyłącznie infuzja. Bardzo trudny kamień w pielęgnacji. Wrażliwy na zmiany temperatury, nie może być czyszczony ultradźwiękami. Wrażliwy na środki chemiczne.
Ognisty opal – żadna obróbka nie jest dozwolona. Bardzo wrażliwy na temperatury, ultradźwięki i środki chemiczne.
Granat – żadne wzbogacanie nie jest dozwolone. Kamień wrażliwy na zmiany temperatury.
Kunzyt – dozwolona jest obróbka termiczna i napromieniowanie. Unikać światła słonecznego!
Labradoryt – brak dozwolonej obróbki. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Lapis Lazuli – dozwolone tylko barwienie. Wrażliwy na zmiany temperatury, środki chemiczne i ultradźwięki.
Kamień księżycowy – żadne wzbogacenie nie jest dozwolone. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Morganit – dozwolona obróbka cieplna. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Opal – dozwolone powlekanie w celu zwiększenia trwałości. Wrażliwy na temperatury, chemię, substancje chemiczne, kosmetyki, lakiery do włosów i wiele innych.
Perły – dozwolone rozjaśnianie, barwienie, powlekanie oraz polerowanie. Wrażliwe na substancje chemiczne oraz zmiany temperatury.
Peridot – żadne wzbogacanie nie jest dozwolone. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Prehnit - żadne wzbogacanie nie jest dozwolone. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Kwarc – napromieniowanie, w niektórych przypadkach obróbka cieplna. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Rubin – obróbka termiczna, ewentualnie infuzja. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Szafir – dozwolona obróbka termiczna oraz infuzja. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Spinel – brak dozwolonego wzbogacania. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Tanzanit – dozwolona obróbka termiczna oraz infuzja. Wrażliwy na ultradźwięki i nagłe skoki temperatury.
Topaz biały – żadna obróbka nie jest dozwolona. Nie wymaga stosowania specjalnych zasad pielęgnacji.
Turmalin – dozwolone napromieniowanie. Wrażliwy na ultradźwięki i nagłe skoki temperatury.
Turkus – dozwolone powlekanie lub infuzja. Wrażliwy na ultradźwięki i nagłe skoki temperatury.