Diamenty Surowe
Diament – bardzo rzadki minerał z gromady pierwiastków rodzimych. Nazwa jego pochodzi od stgr. ἀδάμας adamas "niepokonany, niezniszczalny" i nawiązuje do wyjątkowej twardości tego minerału. Jest najtwardszą znaną substancją z występujących w przyrodzie.
Właściwości
10 | |
muszlowy, nierówny | |
Stosunkowo wyraźna | |
regularny | |
ok. 3,52 g/cm³ | |
od bezbarwnego do czarnego | |
biała | |
diamentowy | |
2,41 |
Inne cechy
Dobry przewodnik ciepła
Dyspersja – 0,044
Pleochroizm – nie występuje
Pomimo swojej twardości - bardzo kruchy !!!
Jest odmianą alotropową węgla
Wiek najstarszego diamentu określa się na około 4,2 mln lat
Jest dobrym izolatorem (z wyjątkiem diamentu niebieskiego który jest półprzewodnikiem.
Bardzo trudno się topi (ok. 3500°C)
Odporny na działanie kwasów i zasad
Może zawierać wrostki innych minerałów – np. granat, grafit, diopsyd, diament
Tworzy przeważnie małe kryształy w postaci ośmiościanu. Duża część kryształów ma zaokrąglone kształty oraz wykazuje zbliźniaczenia.
Przeźroczysty diament zwykle zawiera śladowe ilości np. azotu, glinu, boru, manganu, krzemu, magnezu czy chromu.
________________________________________________________________________
Podział diamentów naturalnych
Typ Ia – Stanowi 98% całkowitego wydobycia. Zawiera znaczne ilości azotu (około 1%).
Typ Ib – Stanowi 1% całkowitego wydobycia. Zawiera do 0,2% azotu równomiernie rozproszonego. Do tej grupy należą prawie wszystkie diamenty syntetyczne.
Typ IIa – Prawie nie zawiera azotu. Rzadko występuje w przyrodzie.
Typ IIb – Zawiera domieszkę boru – posiada błękitną barwę, jest półprzewodnikiem
Występowanie i pochodzenie
Rozróżnia się dwa rodzaje występowania diamentów:
1. złoża pierwotne, znajdujące się w miejscu gdzie powstały
a. złoża kimberlitowe – mają wielkie znaczenie przemysłowo-gospodarcze
b. złoża perydotytowe– rzadko spotykane, mają małe znaczenie gospodarcze
2. złoża wtórne – okruchowe, przeniesione w inne okolice
a. złoża eluwialne – tworzą się przy przemieszczaniu w kierunku powierzchni
b. złoża deluwialne – są produktem obsunięcia się materiału diamentonośnego
c. złoża aluwialne - występują w łożyskach i tarasach rzek dawnych i współczesnych
d. złoża okruchowe pochodzenia morskiego – spotkać można na brzegach mórz
e. złoża lodowcowe – dostrzec można w dorzeczu Oranje.
f. złoża pochodzenia eolicznego – znane z pustyni Namib w Namibii
g. złoża mieszane – złoża np. w Kongo
h. w meteorytach jako lonsdaleit
Miejsca występowania surowych diamentów
Indie, Rosja (Ural, Jakucja), Australia, RPA, DRK, Brazylia, USA, Namibia, Botswana, Sierra Leone, Senegal, Kanada, Angola, Tanzania, Lesotho, Liberia, RSA, WKS, Gwinea, Ghana, Kongo
| |
Podstawy oceny i wyceny surowych diamentów
Diament to jedna z postaci pierwiastka C o wyjątkowych właściwościach, których nie posiada żadna inna znana substancja na ziemi. Jego znaczenie jest niezastąpione w przemyśle, jest idealnym izolatorem, bywa półprzewodnikiem a zarazem doskonałym przewodnikiem ciepła. Jest lepszym przewodnikiem ciepła od metali – aż pięciokrotnie lepszym od miedzi. O wyjątkowych właściwościach diamentu, decyduje sposób w jaki łączą się atomy węgla tworząc kryształy. | |
Czarne kulki symbolizują atomy węgla. Łączą się one ze sobą w sposób pokazany na rysunku 1. Tworzą zwartą strukturę przestrzenną o bardzo małych odległościach między atomami. Atomy węgla tworzą podstawową strukturę krystaliczną, którą można wpisać w sześcian. Dlatego diament zaliczamy do układu krystalograficznego – regularnego. Wzrost kryształu odbywa się poprzez rozrost struktury według zasad symetrii sześcianu.
| |
Rysunek 2 przedstawia ideograficznie, układ grupowania się atomów węgla w czworościenne piramidki i sposób łączenia się ich w strukturę sześcienną. Rysunek 2 nie pokazuje poszczególnych atomów ( jak na rys.1), lecz struktury przestrzenne budowane przez atomy w uproszczeniu. |
NIEKTÓRE Z WŁAŚCIWOŚCI DIAMENTU
1. Twardość
2. Łupliwość - doskonała
3. Wytrzymałość - kruchy
4. Stabilność
np.: solnego, siarkowego, fluorowodorowego, azotowego, fosforowego oraz na działanie zasad, między innymi potasowej i sodowej.
Azotany : sodowy i potasowy są w stanie rozpuścić diament. Natomiast chloran sodu, chloran potasu,
i węglan sodu nadtrawiają diament, pozostawiając charakterystyczne „figury trawienia”. Ogrzewając diament w powietrzu, do temperatury powyżej 800°C, jego powierzchnia staje się matowa, biaława. W wyższych temperaturach, następuje proces grafityzacji.
5. Fluorescencja - zjawisko świecenia diamentu, tylko podczas napromieniowywania go ultrafioletem - UV.
6. Fosforescencja - zjawisko świecenia, mimo zaprzestania napromieniowywania go promieniami UV.
PODSTAWOWY PODZIAŁ SUROWYCH DIAMENTÓW
Surowe diamenty dzielimy na dwie grupy :
• JUBILERSKIE
• PRZEMYSŁOWE
Do grupy diamentów surowych - jubilerskich, zaliczamy wszystkie te, które da się po niewielkiej obróbce sprzedać jako kamień kolekcjonerski lub jako wyrób. Ta prosta definicja, odzwierciedla zmiany jakie zaszły w ostatnim dwudziestoleciu. Przemysł uniezależnił się od diamentów naturalnych, a klienci zainteresowali się diamentami do tej pory traktowanymi jako przemysłowe lub niezdatne do szlifowania, co przedstawiamy poniżej.
Granica pomiędzy surowymi diamentami jubilerskimi, a przemysłowymi jest wyznaczana w wyniku relacji cen pomiędzy nimi, popytem branż używających diamenty, związkiem działań marketingowych z podażą. Tradycyjnie do grupy diamentów przemysłowych zalicza się : carbonado, ballas i boart (bort).
Carbonado - nazywane czarnymi diamentami.
W 1861 r. po raz pierwszy znaleziono je w Brazylii. Są barwy czarnej, ciemnoszarej, brązowej. Są nieprzeźroczyste,
o różnych wykształceniach, np. oktaedrycznym (fot.11), owalne (prawa fot.).
Prawa fot.11, przedstawia fragment carbonado o masie 4,22 kt. i o wymiarach 10 x 9 x 5 mm. Cechą charakterystyczną jest wyjątkowa porowatość jego powierzchni. Zdjęcie 11 prawe pokazuje jego powierzchnie w polu o wielkości ok. 1,8 x 1,8 mm.
Ballas - ten rodzaj diamentu wyróżnia kulisty kształt.
Na fot. 12, 13, 14 można zauważyć lekko zarysowane krawędzie sześcianu i delikatne spłaszczenia. Inny jest rodzaj powierzchni niż w carbonado (prawe fot.11 i 13).
Ballas są nieprzeźroczyste. W budowie ballas, można wyróżnić drobne kryształki o okrągłym i/lub wydłużonym kształcie, wzajemnie poprzerastane. Tworzą one zwartą strukturę nazywaną polikrystaliczną. Wykazują warstwową, kulistą formę wzrostu. Również carbonado i w większości przypadków bort, to formy polikrystaliczne.
Bort - to surowe diamenty najniższej jakośći nienadające się do celów jubilerskich.
Określa się tym terminem formy polikrystalicznego diamentu, o różnym skupieniu kryształów, fragmenty kryształów zbyt małe, zbyt zanieczyszczone. Bort może być różnobarwny. Diamenty z tej grupy mogą być od przeźroczystych do nieprzeźroczystych.
To typowy przykład diamentu przemysłowego - bort, gdyby nie jego wyjątkowa barwa. Dla wielu miłośników diamentów to okaz kolekcjonerski.
Być może w tym przypadku, ze względu na masę 202 kt., to ona zdecyduje o jego dalszym przeznaczeniu, kolekcjonerskim czy przemysłowym.
Szarej barwy diament, o masie 4,14 kt. W hurtowni opisany jako zbliźniaczony dodekaedr. Z fotografii bardziej wygląda na zbliźniaczone heksaedry.
Przemysłowy, polikrystaliczny, macle, wielkości ok. 5 mm, o charakterystycznym dla wszystkich rodzajów diamentów wzorze powierzchni. Prawa część zdjęcia pokazuje powierzchnie ok. 0,25 x 0,20 mm.
Kolekcja rzadkich okazów surowych diamentów. Wśród nich są diamenty przemysłowe, o wyjątkowych kształtach i barwie. Okazy wyjątkowo zbliźniaczone i zawierające inne rzadkie cechy i tajemnice.
OCENA SUROWYCH DIAMENTÓW - KSZTAŁT
Ocenę diamentów surowych można porównać do sposobu oceny diamentów szlifowanych. Obowiązująca zasada
4C (carat, cut, clarity, colour), pokazuje w uproszczeniu sposób podejścia do zagadnienia :
* szlif (cut) - to formy wykształceń kryształów (symetria) i ich rodzaj powierzchni (wykończenie).
* czystość (clarity) prawie jak w diamentach fasetowanych.
* barwa (colour) prawie jak w diamentach fasetowanych.
* masa (carat) prawie jak w diamentach fasetowanych.
Ocenę surowych diamentów zaczynamy od identyfikacji, czy mamy do czynienia z diamentami, czy z imitacjami.
Innym zagadnieniem jest czy, mamy do czynienia z diamentami naturalnymi, czy syntetycznymi.
Pierwszą cechą, na którą zwracamy uwagę przy ocenie, jest kształt diamentu. W praktyce handlu surowymi diamentami, wypracowano stosunkowo prosty system oceny kształtu surowych diamentów. Jest on zrozumiały dla handlujących diamentami i szlifierzy diamentów na całym świecie. Rozpoznanie kształtu surowego diamentu, pozwala wstępnie go sklasyfikować pod kątem przydatności jubilerskiej.
Ze względu na KSZTAŁT, surowe diamenty podzielono na następujące grupy :
1. cube (kiub), sześcian, heksaedron.
2. oktaedron, ośmiościan.
3. dodekaedron, najczęściej dwunastościan rombowy.
4. whole (houl), cechą wyróżniającą diamenty tej grupy jest ich pełny, kulistopodobny kształt. Mogą to być diamenty o różnych wykształceniach np; różne dwunastościany o pokrojach ścianek nadających im kształt kulisty.
5. irregular (irregiular) , to owalnie wydłużony whole.
6. cleavage (kliwidż) , odłupany, odłamek, fragment kryształu.
7. flats , spłaszczone.
8. macle (makyl) formy trójkątne płaskie lub trójkatne wypukłe, czasami połączone podstawami.
9. contact twin (kontakt tłin), podwójnie zbliźniaczony.
10. twin (tłin) , wielokrotnie zbliźniaczony.
OCENA SUROWYCH DIAMENTÓW - POWIERZCHNIA
Określenie rodzaju powierzchni, jest ważne dla określenia stopnia trudności obserwacji całego diamentu. Przy powierzchniach lustrzanych, problemu nie ma. Ale powierzchnie matowe, powleczone czy pofalowane znacznie ograniczają pewność oceny kształtu, uzysku, czystości i barwy. RODZAJE POWIERZCHNI surowych diamentów wykazują podobne cechy, dlatego pogrupowano je następująco :
powierzchnie zewnętrzne :
1. lustrzane, szkliste (mirror, glasslike)
2. matowe i pofalowane (frosted, waterworn)
3. rowkowane, ząbkowane (grooved, serrated)
4. plamiste (blemished)
obszary przypowierzchniowe :
1. spękane (meandrowe, łupane, spękania w przerośniętych ściankach)
2. powierzchnie bliźniacze (surface twinning)
3. powłokowe (coated)
Rodzaje powierzchni zewnętrznych - przykłady :
Przykłady powierzchni ząbkowanej (fot.35) o dobrej przejrzystości i rowkowanej (fot.36) o bardzo słabej przeźroczystości.
Przykłady powierzchni zewnętrznych, plamistych. Plamy są przeważnie skutkiem kontaktu diamentu z minerałami radioaktywnymi. Mogą pokrywać cały diament. Są barwy zielonej, brązowozielonej, ciemnobrązowej. Fot.37 i 38
Rodzaje powierzchni - obszary przypowierzchniowe, przykłady.
fot.41 (prawa) przedstawia nieregularną powierzchnie łupaną z odchodzącymi pęknięciami różnej wielkości w głąb
OCENA SUROWYCH DIAMENTÓW - CZYSTOŚĆ
Ocena czystości surowych diamentów ma o wiele większe znaczenie, niż ocena czystości diamentów fasetowanych. Prawidłowo przeprowadzona ocena czystości surowego diamentu daje nam w rezultacie optymalną masę i czystość fasetowanego diamentu. Czystość często ma wpływ na podział diamentu, ustalenie formy jego szlifu, czy rodzaju fasetowania. Rzetelna ocena czystości surowego diamentu powinna dać odpowiedź na zasadnicze pytanie - jaką czystość będzie miał wyszlifowany z niego diament lub diamenty?
Ocenę czystości zaczynamy od zlokalizowania zanieczyszczenia i określenia jego wielkości. Następnie określamy jego barwę i rodzaj, według zestawienia zanieczyszczeń od 1 do 6 (poniżej). Następnie określamy w miarę dokładne położenie zanieczyszczenia w przestrzeni diamentu surowego i jego umiejscowienie w diamencie, który będzie z niego szlifowany. Istotne jest, czy zanieczyszczenie znajduje się w centrum, czy bliżej brzegu diamentu i jak przebiega? Czy da się ono wyeliminować podczas obróbki?
Nazwy zanieczyszczeń używane przy ocenie czystości surowych diamentów.
1. węglowe (carbon), najczęściej występujące w surowych diamentach. Są barwy od szarej do czarnej. Spotykane pojedyńczo i w grupach o różnej wielkości. Mogą być duże o nieregularnych kształtach. Występują na powierzchni i w całej przestrzeni surowego diamentu.
2. piórowe (feathers), obserwowane bardziej prostopadle są srebrzyste i jasne. Oglądane pod różnymi kątami mogą być przeźroczyste do przeświecających. Często są one ułożone w stosunku do siebie równolegle.
3. punktowe (pinpoints), to jasne, małe zanieczyszczenia, które są często przeźroczyste lub prześwitujące. Są często rozrzucone w diamencie pojedynczo lub małych grupach. Trudne do identyfikacji, szczególnie gdy są to kryształki diamentu.
4. chmurki (clouds), składają się bardzo licznych, mikroskopijnie małych minerałów o wyglądzie chmurki kurzu. Widzimy je w diamencie jako zmętnienie. Są trudne do identyfikacji.
5. powierzchnie zbliźniaczeń (advanced twinning), ponieważ powodują pogorszenie czystości, traktujemy je jako zanieczyszczenia. Często są przyczyną kłopotów z uzyskaniem dobrej jakośći polerowania.
6. naprężenia (stress and strain) to tęczowe powierzchnie związane z naprężeniami występującymi w diamencie lub na jego powierzchni. Często niewidoczne.
Niektóre z wyżej wymienionych zanieczyszczeń.
OCENA SUROWYCH DIAMENTÓW - BARWA
Do oceny barwy surowych diamentów potrzebujemy standardowego wyposażenia, takiego jak do oceny barwy diamentów fasetowanych. Świetlówka o temperaturze barwowej 5500 - 6000°K, która daje równo rozłożone
i rozproszone światło, dobrze nadające się do oceny barwy diamentów. Oprócz papieru sortowniczego i zestawu kamieni porównawczych czy kolorymetru, ważne jest sprawdzanie diamentów w ultrafiolecie. Intensywna fluorescencja może zafałszować ocenę barwy. Oceniając barwę surowego diamentu należy rozpatrywać ją, tak jak to się robi przy ocenie czystości - jaką barwę będzie miał diament oszlifowany z diamentu surowego?Bezwzględnie należy pamiętać że:- barwa diamentu z zewnątrz może być inna niż w środku, w przypadku diamentów powłokowych
(coated) - zawsze inna.
* barwa części diamentu nie oznacza, że cały jest tej barwy
* silna i średnia fluorescencja powoduje wrażenie diamentu zamglonego, mlecznego, często o lepszej barwie niż w
rzeczywistosci. Wpływ na ocenę barwy mają :- zabarwienia powierzchni. Szczególnie plamy brązowe i zielonkawe, oraz ich pigmenty w strefie przypowierzchniowej.
W diamentach o powierzchniach lustrzanych, barwę łatwiej zauważyć w narożach i na krawędziach.
* zanieczyszczenia - Sprawcą barwy szarej diamentu są zanieczyszczenia węglowe. Intensywność barwy zależy od ich wielkości, ilości i ułożenia w diamencie. Zanieczyszczenia piórowe w diamentach żółtych mogą dawać odcień pomarańczowy.
* obszary barw. Wyróżniamy następujące obszary barw: punktowe, strefowe, warstwowe. Szczególnie diamenty brązowe wykazują różnego rodzaju obszary barw. Zdarza się, że obszary barw decydują o podziale
surowego diamentu.
* wielkość diamentu. Większe diamenty sprawiają wrażenie bardziej nasyconych barwą niż małe.
WYCENA SUROWYCH DIAMENTÓW
Najbardziej ogólną wycenę surowych diamentów można przeprowadzić w oparciu o jeden z dostępnych cenników fasetowanych diamentów np. cennik Rapaporta, dostępny stronie www.rapaport.pl Znając masę surowego diamentu, uzysk z danego kształtu, czystość, barwę, formę i rodzaj szlifu jaki zostanie wykonany z surowego diamentu - możemy określić jego wartość. Precyzyjniejszą wycenę uzyskamy porównując ceny hurtowe surowych diamentów z posiadanymi przez nas surowymi diamentami. Należy pamiętać, że wpływ na ceny surowych diamentów mają miedzy innymi: ceny diamentów fasetowanych, kraj zakupu (certyfikat pochodzenia) i miejsce dalszej obróbki, stosunek podaży do popytu w danym kraju i czasie, trendy w handlu detalicznym. Jeżeli nie posiadamy dostępu do cennika na kamienie szlifowane, możemy skorzystać z gotowego już cennika na określone wielkości i kształty do surowych diamentów na naszej stronie w dziale "cennik surowych diamentów"W przypadku surowych diamentów o mniejszej masie, można szybko oszacować ich wartość posługując się orientacyjną tabelką przedstawioną poniżej. Gdy mamy do wyceny surowy diament o masie kilku karatów, należy dokładnie przeanalizować prawdopodobne i najkorzystniejsze formy i rodzaje szlifów, w celu jak najdokładniejszego określenia wartości diamentu.Sposób postępowania przy ocenie i wycenie surowych diamentów:
1. identyfikacja diamentu.
2. określenie masy (kt).
3. ocena kształtu i rodzaju powierzchni, pomiar diamentu (mm).
4. ocena czystości diamentu.
5. określenie fluorescencji diamentu.
6. ocena barwy diamentu.
7. wycena.